کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 88

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

اشک تمساح(گریه ی دروغین)

 

 

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

خدا روز بد نده-چشم بد دور-روز بد نبینید

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن
حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن
آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن

زهره کردن-بسیار ترساندن
اروای ننه‌ات-ارواح بابات
خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد
راست راستی-حقیقتن-واقعن

آب آتش مزاج(می سرخ)

 

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

پای کسی نشستن-در انتظار وصل کسی بودن

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

خون گرفته ی کسی بودن-در برابر کسی مسئول بودن

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

 

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

این خاکدان(دنیا)

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
دست نشانده-زیر دست-مطیع-فرمان بردار
باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

چوب حراج چیزی را زدن-در برابر تاراج و غارت قرار دادن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

چوروک خوردن-چین برداشتن
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

 
از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز
به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

 

پا برهنه-بدون کفش

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

زهر ریختن-در حق کسی بدی کردن-انتقام گرفتن-اصل بد خود را نشان دادن

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب
با کله-دانا-چیز فهم-خردمند
چو انداختن-شایعه پراکندن

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

حاجی حاجی مکه-دیر به دیر به دیدار کسی رفتن

دست کسی رو شدن-مچ کسی باز شدن-حیله ی کسی آشکار شدن

 

چوبدار-گله دار-گوسفند دار

الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

رضا شدن-راضی شدن

راحت کردن-کشتن

رودل-سنگینی معده

خودفروش-فاحشه-خائن
از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)
دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی
 

چم کسی را گرفتن-دل کسی را به دست آوردن

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است
پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

 

اشهد را گفتن-برای مرگ آماده شدن
این دو کله‌دار-خورشید و ماه
خارشک-مردم آزار-سادیست
از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

خدا کند-ای کاش

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)

 

دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن
داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

جیره بندی-سهم بندی

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

 
 

ته نشست-رسوب
دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت
 

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

چشم کار کردن-دیدن

دور از شما ب-لانسبت

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

ته آواز-صدای نسبتن خوب

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن
 

چوروک خوردن-چین برداشتن

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

 

تک و توک-به ندرت-کمی

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

خاطرخواه شدن-عاشق شدن-دل باختن

خانه یکی-صمیمی و یکدل

حنای کسی رنگ نداشتن-اعتبار نداشتن-دارای نفوذ نبودن

ژله-لرزانک

بلا به دور-بلاها دور باد
آجیل دادن-رشوه دادن-حق و حساب دادن

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن
اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

تَک تَک-یکی یکی-جدا جدا

 

بخت-شانس-اقبال-شوهر

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)

 

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

دردش بودن-درد زاییدن زن گرفتن-هنگام زاییدن زن رسیدن

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

 

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

 

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن
زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن
خستگی در کردن-استراحت کردن

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

خرجی-پول لازم برای گذران روز

پا گرد-محل چرخیدن پله ها

چوروک خوردن-چین برداشتن

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن
به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

بید خورده-کهنه و فرسوده

 

 

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

آبکی-بی‌ارزش-از روی بی‌علاقگی
دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن

داماد-مرد تازه زن گرفته

به نام نقی، به کام تقی-سودی که از آن کسی است نصیب کس دیگری شود

چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

 

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

زهره کردن-بسیار ترساندن

آب(عزت و رونق، طراوت و تازگی، روح، شراب خالص)

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

 

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

چراغانی کردن-جشن گرفتن

اقبال کسی به برج ریق بودن-بداقبال بودن
خلیلی-نوعی غل و زنجیر-نوعی انگور
خانه زاد-نوکر-خدمت گزار
بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی

باریک اندام-لاغر و ظریف

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

پات-بی آبرو-بی تربیت

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن
دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل
از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

 

خودی-آشنا

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

خوش مشرب-خوش معاشرت-اهل گفت و گو

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

رضا شدن-راضی شدن

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

دبه کردن-دبه در آوردن

تله کاشتن پیش پای کسی-به کسی کلک زدن-کسی را گیر انداختن

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی
چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن
خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

ریش شدن-ریش ریش شدن

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

 
بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

چار راه-محل تقاطع دو راه

زاچی-روزهای استراحت پس از زایمان

 

 

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)

 

اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)
چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن

خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت
چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

 

آتشی-تندخو-زودخشم

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود
چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد

زار-کوتاه شده ی زایر

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

 

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

از خر افتادن-نابود شدن-مردن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

پر پری نشان دادن-کسی را فریب دادن و از راه به در بردن

زاغ سیاه کسی را چوب زدن-پنهانی مراقب کسی بودن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

خون کسی در نیامدن-بی نهایت خشمگین بودن

چارلا-چهار لا-چهار تو

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

دستک-دفتر حساب

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

ادب شدن-فهمیدن-با تنبیه عاقل شدن-تجربه آموختن-آدم شدن

 
اهل حال-دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

دست راستی-از جناح راست-موافق حکومت

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

آب نکشیده-زشت-بد-نامفهوم

بالا آوردن-استفراغ کردن

بی چیز-تهی دست-فقیر

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

 

جبهه-میدان جنگ
حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن
بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن
دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

دیمی-کشت که از آب باران آبیاری شود-بدون برنامه و حساب-بی هدف

 
 

 

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند
از خود بودن-خودی بودن-محرم بودن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

 

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا
از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

 

 

جا-رختخواب-بستر

تته پته-لکنت زبان

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت

 

دیر چسب-دیر آشنا

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

از شیر مرغ تا جان آمیزاد-از سیر تا پیاز

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن
خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

 

باب-مرسوم-معمول

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

پَخ خوردن-تیزی چیزی

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)
بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن

پُکیدن-ترکیدن

البرز-بلندقامت-دلیر

 

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

 

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

دُنگی-دانگی
تت و پت-لکنت زبان
پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن
بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر
بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

 

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن