لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 342

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک
با متانت-با وقار
دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

افتادگی-پریشانی-احتیاج

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت
 

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

چسی درکن-آدم پر مدعا

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

بلا گرفته-گرفتار بلا-شیطان-شلوغ

 

 

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

باریک اندام-لاغر و ظریف

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

تَخم-مهمل تَخم

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

رو آب انداختن-فاش کردن-آشکار کردن

 

پیش بردن-کاری را به انجام رسانیدن
چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

 

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

باب-مرسوم-معمول

از نفس افتادن(بسیار خسته و مانده شدن)

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

چماق-چوبدست-گرز

رو شور-سفیداب

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

دُم کسی را گرفتن-از کسی پی روی و تقلید کردن-کسی را رها نکردن

پات-بی آبرو-بی تربیت

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

جِر-اوقات تلخی-لج
 

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

چوچول باز-دغل-بی حیا
بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن
از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

حاشا کردن-نگا. حاشا زدن

حضرت عباسی-راست و درست

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)
آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن
خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

جگرکی-جگر فروش

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

به لجن کشیدن-مفتضح کردن-رسوا و بی آبرو کردن

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

دوری و دوستی-دوری برای دوام و پایداری دوستی لازم است

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

حسرت به دلی-آرزومندی شدید
باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی
جور کسی را کشیدن-کاری را به جای کسی برای او کردن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن
ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی
پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن
جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن
الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

چاخان بازی-حقه بازی-چرب زبانی-دروغ بافی

بی ریش-ناجوانمرد-نامرد

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

زینه-پله

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن
رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

الانه(همین حالا، هم اکنون)
خوشبختانه-از حُسن اتفاق

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

 

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

زیر دُم سُست-زن منحرف

 

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

تار-از محلی راندن

چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن

 

حمله-بیماری غش-صرع

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

دوری-ظرف غذاخوری پهن

خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری
از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

 
آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

 

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

خوش دوخت-لباسی که به اندازه و برازنده دوخته شده باشد

اشک تمساح-گریه ی دروغین

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

پا به پا شدن-تردید داشتن

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

 

چندش-لرزش ناگهانی بدن-حالت نامطبوع

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

حُقه-زرنگ و ناقلا

 

پشم و پیله-ریش

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

 

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات
زبان در قفا-زبان پس قفا
ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم
چتولی نشستن-جمع و جور نشستن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

 

ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

به حساب-مثلا-یعنی

 

 

 

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن

خوردنی-غذا-قابل خوردن

دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن
دام پزشک-پزشک حیوانات

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم
تو سر چیزی زدن-از ارزش واقعی چیزی کاستن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت
 

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

آی زرشک(آی زکی)

 

رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن
تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

زاهرو-دالان-سرسرا

بد قلق-بد عادت-بد ادا

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

دهنه-لگام چارپایان-دهانه ی بازار

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

 
دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

 

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن

دست فروشی-شغل دست فروش

چایمان-سرما خوردگی

تپق-گرفتگی زبان
بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

 
پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن
تلَکه-پول یا چیزی که با فریب و چاپلوسی از کسی بگیرند

پول بالای چیزی دادن-پول دادن و چیزی را خریدن
جور-هم طراز-اخت-هم زبان

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

دیوار کوب-پرده یا فرشی که برای زینت به دیوار می آویزند
با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

جبهه-میدان جنگ
بابت-مورد-زمینه-موضوع
بازداشتگاه-زندان موقت
آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

 

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

زیر لبی-زیر زبانی

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

اِحلیل خوردن-فریب خوردن

دیم کاری-کشاورزی دیم

دل غشه گرفتن-متاثر و ناراحت شدن-بی حال شدن-دچار ضعف شدن

تِر زدن-خراب کردن کار

اشک کوه(یاقوت، لعل)

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

اَکه ننه-آدم آب‌زیرکاه
به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

جز زدن-ناله و زاری کردن

تو دوزی-دوختن از درون

حلق آویز-به دار کشیده

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

خاکه-خرده ی هر چیزی

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

 
بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

 

 

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

ته ریش-ریش اندک

خروس خوان-هنگام سحر

 

پادگان-سربازخانه

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن
خل بازی-حرکات غیر منطقی و غیر عاقلانه

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

حاضر و آماده-آماده

آفتاب برِ دیوار آمدن-به پایان آمدن عمر

افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند

 

چیز فهم-عاقل و فهمیده

 

آبِ کبود-آسمان

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن
حبه کردن-دانه دانه کردن

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

امن و امان(بدون بیم و هراس)

زور-اجبار-الزام

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

به پول رساندن-فروختن

پا سست کردن-آهسته کردن-از سرعت خود کاستن

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

 
زمین گذاشتن سر-مردن

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت
پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

خیس کرده-تر کرده-در آب قرار داده

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

 

 
چله-چاق-چرب و چیلی

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

 

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

 
زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

چرخ دستی-چرخ خیاطی که با دست به حرکت می افتد
پهن شدن آفتاب-روز شدن
این دنده آن دنده شدن(این پهلو آن پهلو شدن)

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

ترک بیلمز-آدم نادان

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله
 

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

دست کم-حداقل

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

تارتنک-عنکبوت-کارتنک

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

دوا درمان-مداوا-معالجه

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

 

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن
درآمد-عایدی
دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار