بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 137

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

 

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

 

آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

پاتیل-دیگ بزرگ مسی-مست مست

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران
راه گم کردن-نه از روی میل و اراده بلکه اتفاقی به جایی آمدن
دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد
از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

بلا نسبت-دور از جانب شما

اصلاح-تراشیدن ریش و آرایش موی سر نزد مردان

خِرخِر-آواز کشیدن چیزی سنگین بر زمین-صدای ناهنجار و گوش خراش

خُل-آتش زیر خاکستر-خاک و کثافت
روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی
انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

کار شگفت‌انگیز کردن
پُخت کردن-پختن
بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

خدا به دور-پناه بر خدا

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

دل پُر داشتن-کینه و دلخوری دیرینه داشتن

زیر چاقی-مهارت

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

اجاق-دودمان

دست بده داشتن-بخشنده بودن

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

انگشت در سوراخ مار کردن-دانسته خود را هلاک کردن

خانم-زن بدکاره-هرزه

چله نشینی-خانه نشینی

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

زبان بازی-چرب زبانی-لفاظی-چاپلوسی

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

دلپخت-پختن مغر چیزی

خرج اتینا کردن-پولی به مصارف بی هوده رساندن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد

 

 

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن
پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش
حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

چارک-یک چهارم

دو شاخ-دارای دو شقه
از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

بَهمان-فلان

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

خانه شاگرد-پسربچه ی خدمت گزار در خانه

حرام و حرس-ریخت و پاش
بد قماش-بد جنس-خبیث

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

دور از جناب ب-لانسبت

رقصیدن کلاه کسی در هوا-بسیار شادی کردن-کلاه خود را به آسمان انداختن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

خدا گرفتن-به عذاب خدا گرفتار شدن-بدبخت شدن

بازداشتی-زندانی موقت

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

 

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن
چوبدار-گله دار-گوسفند دار

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

 

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری

دست پاک-درستکار

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن
خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

بلا نسبت-دور از جانب شما

در چاه افتادن-فریب خوردن

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

آکِله-جذام-زن سلیطه

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان
از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

 

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

 

دو دستی-با هر دو دست
پا به فرار گذاشتن-گریختن

آقبانو-نوعی پارچه‌ی نخی نازک

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

آغا‌پنبه(زن بسیار سفیدرو، عروسک پنبه‌ای)

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)
آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم
پیشانی-بخت و اقبال-طالع

 

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن
خرکاری-پرکاری-مفت کاری

دستِ راست-سمت راست

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

افسارگسیخته-سرکش

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

بیرون زدن-ناگهان از جایی بیرون رفتن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی
توی گوش کسی گذاشتن-به کسی سیلی زدن

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

دست باف-بافته با دست

 

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن

آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

 
چل ستون-شبستان مسجد

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

حرام کردن-تلف کردن-از میان بردن نتیجه و فایده

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

آب(عزت و رونق، طراوت و تازگی، روح، شراب خالص)

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

تب و تاب-سوز و گداز

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

 

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

امن و امان-بدون بیم و هراس

دو لبه-دارای لب کلفت

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)
چل مرد-مرد کوتاه قد

چپ بُر-نوعی اره ی دستی

چشمه چشمه-سوراخ سوراخ-مشبک

دل آب شدن برای چیزی-بسیار مشتاق چیزی شدن
 

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

با حال-آدم سرحال و خوش-چیز یا جای دلپذیر

خواری و زاری-پریشان حالی

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

 

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر
آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

 

رشوه گیر-رشوه خوار

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

پَلِه-پول

از جایی آب خوردن-ناشی از چیزی بودن

بالا تنه-از کمر به بالای بدن

 

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

 

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

دانه دانه-یک یک

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

دخترینه-دختر-مونث

حمله-بیماری غش-صرع

 

زور گو-کسی که خواست های خود را تحمیل می کند

رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث
راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

 
افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن
بازرس-مامور بررسی و کنترل

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

بخت آزمایی-ترتیبی برای تقسیم جایزه میان خریداران بلیت

 

 

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

 

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

ریش بز-گیاهی همیشه سبز و پرشاخه

رده-حرف زشت یا نامربوط

دست تنها-بی یار-تنها

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه

دلِی دلِی-حاشا-انکار

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

پرس و جو کردن-پرسیدن-خبر گرفتن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

از کف دست مو برآمدن(روی دادن پیشامدی غیرممکن)

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)
خانه زاد-نوکر-خدمت گزار
دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

راستی راستی-حقیقتن-واقعن
به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

 

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

باب دندان-مناسب طبع و حال

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد
بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

 
زبان در قفا-زبان پس قفا

چل ستون-شبستان مسجد

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

چوچول باز-دغل-بی حیا

جفت کردن کفش های کسی-بیرون کردن کسی از جایی

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

 

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)
استخوان‌دار(محکم، بااراده)

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

پت پتی-موتور سیکلت

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

چای نیک-قوری و کتری چای
خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن

خربان-صاحب خر-خرکچی

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

دریافت-گرفتن-ادراک

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

 

خونسرد-آرام-بی خیال

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

افسار پاره کردن-سرپیچی کردن-یاغی شدن

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

 

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

چشم کسی راه کشیدن-خیره ماندن به جایی و پلک نزدن

خِطَب-جزیی از جهاز شتر
پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن
بیسار-فلان

پینه کردن- پینه بستن

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

تقاص پس دادن-تاوان پس دادن
تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن
چه چه زدن-خواندن بلبل-سخت خوش آواز خواندن
ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر
پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

اطفال باغ(گل‌های تازه)

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

 

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)
بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

خشت مال-دروغ گو-لاف زن
در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

بازرس-مامور بررسی و کنترل

 

التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

دور از شما ب-لانسبت

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

 

خنک شدن دل-آسایش خاطر پس از گرفتن انتقام

 
خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن
دور تسبیح-بسیار و بی شمار

 

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.
زوزه کشیدن-آواز برآوردن
دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

جمال کسی را عشق است-کسی را دوست داشتن-دیدار کسی را به فال نیک گرفتن
جامغولک-حقه-حیله

 

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

حظ کردن-لذت بردن

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ
دوبل-دو برابر

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن

پای کسی را گرفتن-زیانی به کسی وارد شدن

زنیکه-زنکه

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

 

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)
چش شده ؟-او را چه شده است ؟

رج کردن-رج بستن

آسمان‌جل-ندار-بی‌چیز-کسی که رواندازش آسمان است

پاشیر-گودال پای شیر آب

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)
بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن
چرکمرده-نگا. چرکمُرد

 

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن
بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی