لیست کامل فرهنگ لغت کوچه بازاری قسمت چهارم

خرکار-پرکار

توالت کردن-آرایش کردن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

دلبخواهی-دلبخواه

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

استخوان‌دار-محکم-بااراده

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

 

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)
چار چشم-کسی مه عینک می زند

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

دَم نقد-آماده-حاضر

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

زبون-حقیر-توسری خور

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

دستِ راست-سمت راست

 

برچسب زدن-تهمت زدن

چغندر پخته-لبو

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

 

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

چشم واسوخته-چشم برتافته

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

خسارت دیدن-زیان دیدن

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

دست نگاه داشتن-توقف کردن در انجام کار-معطل شدن و منتظر ماندن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

 

جیک-صدا-آواز

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

 
دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

 

 

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش
از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

 

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

تلخه-تریاک-سوخته

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

 

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

 

 

 

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن
از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

حال و احوال-وضعیت-کیفیت
پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور
حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

 
استخوان‌فروش(ستایشگر آبا و اجداد)

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

آب آتش مزاج(می سرخ)

جنب و جوش-فعالیت-کوشش و تقلا

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

حرص خوردن-عصبانی شدن

 

بد خواب شدن-بی خواب شدن-خواب آسوده نکردن

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

به روی خود نیاوردن-اهمیت ندادن-به سکوت برگزار کردن-خود را به آن راه زدن

زالو-آدم سمج

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی
حساب کار را داشتن-متوجه موضوع بودن-جوانب کار را در نظر داشتن

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست
داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

پیش کسوتی-قدمت و برتری

چَک-سیلی-کشید

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور

روکار-روی بنا-نمای عمارت-آن چه که در بیرون چیزی کار شده است

بند آوردن-متوقف کردن

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب
دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

 

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

خاطر جمع-مطمئن

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

 

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن
خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

دل پایین ریختن-ترسیدن-وحشت کردن

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

پارو-زن پیر

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

تناسب داشتن (چیزی) به کسی
ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

زوزه کشیدن-آواز برآوردن
احتیاطی-نجس-ناپاک

 
خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

چرک کردن-عفونت کردن زخم

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

تخته پوست-زیرانداز پوستی
حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

دو به دو-دو تا دو تا

 
خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

پول چای دادن-انعام دادن

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

تُف کار-بچه باز
حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

تمام کردن-مردن

 

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

پول مول-پول

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

چوب سیگار-نی سیگار

پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

چوب سیگار-نی سیگار

 

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

توالت کردن-آرایش کردن
داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

حرز جواد کسی بودن-پیوسته با کسی بودن
بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن
دود گرفتن-پُک زدن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش
جِر زدن-دبه درآوردن-گردن نگرفتن-تقلب کردن در بازی
پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

 
جرات داشتن-دلیر بودن-جسارت داشتن

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

 

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

بامب-توسری

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

خودخوری-حالت خودخور

دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن

 

 

در رفتن با کسی-رفع اختلاف کردن با کسی-آشتی کردن

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

 
پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

تک پران-زن نانجیب

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله
دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)
 

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد
دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن
درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

ادا اصول-ادا اطوار

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

دربند چیزی بودن-در خیال چیزی بودن

تپق-گرفتگی زبان
 

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

زیر دل کسی زدن-فدر ندانستن-بی اعتنا بودن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

آب در هاون کوفتن(کار بی‌هوده کردن)

 

 

 
خروس خوان-هنگام سحر

چار چشم-کسی مه عینک می زند

 

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

جوغ-جوی آب

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

 
حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

آبدار(سخت، شدید، سنگین)

زبان گیره-وسیله ای که پزشک با آن زبان بیمار را هنگام معاینه گرفته و نگاه می دارد
خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس

پیش رس-زود رس

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

 

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی

ابرو تنگ کردن(ناز و غمزه نمودن، افاده و بی‌اعتنایی کردن)

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط
دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

 

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

حرف-سخن-گفتار-کلام

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

خوشگلک-با خوشگلی اندک

چله نشینی-خانه نشینی

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

 

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

آش کشک خاله(کار ناگزیر، تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد)

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

 

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق