مجموعه ای از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری ایرانی قسمت 33

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

اهل آن کار (کار بد)

 

بو بردن-حدس زدن-از روی شواهد فهمیدن

خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

بارانداز-جای پیاده کردن بار

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن
خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

ته بندی-خوراک کمی که پیش از غذای اصلی می خورند

خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

 
از خود بودن(خودی بودن، محرم بودن)

 

دق کُش کردن-سبب مردن کسی از غم و اندوه شدن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

زار زار-گریه ی شدید
رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

پا خوردن-فریب خوردن

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

آسمان به زمین آمدن-رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

جامه شور-رختشوی

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

زمخت گفتن-دشنام دادن-سخنان درشت گفتن

جمع و جور-منظم و مرتب

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ
آفتابِ پس دیوار-شامگاه

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن
تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد

احتیاطی(نجس، ناپاک)

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

 

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

 

پُرتابل-قابل حمل

خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

پُخت کردن-پختن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

تک و پو زدن-به هر دری زدن-با تمام درماندگی کوشیدن

خرکار-پرکار

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

 

حالی به حالی شدن-منقلب شدن حال-غلبه یافتن شهوت

آب و خاک-میهن-دیار

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

از سر کسی افتادن(عادتی را ترک کردن)

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد

 

بی چیز-تهی دست-فقیر

دُنگی-دانگی

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن
جِر زن-کسی که در بازی یا کاری دبه در می آورد

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

 

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

دُردانه-لوس-ننر-عزیز بی خودی

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

جهیزیه-نگا. جهیز
آکَل-آقای کربلایی

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

حواس پرتی-پریشان حواسی-فراموش کاری

از شوخی گذشته-حالا برسیم به مطالب جدی

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

چَکه-شوخ و بذله گو
دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

جبهه ی جنگ-میدان جنگ

جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

 

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

تند نویسی-سریع نویسی

داغان-از هم پاشیده-پریشان

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن
استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

جا آمدن حواس-به هوش آمدن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن
آلبالو گیلاس چیدن-نگاه کردن و ندیدن

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

تمدن داشتن-دارای تربیت بودن

زبان به دهان نگرفتن-پیوسته گریه کردن-آرام نگرفتن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

 
چلچل-خال خالی-ابلق
از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن

ازقحطی‌درآمده(گرسنه‌چشم، آدم ندید‌بدید)

 

الانه-همین حالا-هم اکنون

بخیه به آبدوغ زدن-کار بی هوده کردن

 

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

 

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن
پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

تنگاب آمدن-به جان آمدن

خیز-ورم-آماس

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

ارواح شکمت-ارواح بابات

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

 

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

تنبان درآر-بی حیا-دریده

پول پارو کردن-با رنج اندک پول بسیار به دست آوردن
دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه
دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

خوش لباس-نگا. خوش پوش

 

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

از خشت افتادن(بدنیا آمدن)
تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

خربزه قاچ کردن با اتوی شلوار-بسیار آراسته بودن و به خود پرداختن

 
چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند
خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن
چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

ریختن مو-سخت وحشت کردن

دشت کردن-فروختن اولین جنس-نخستین بار پول گرفتن

راست روده شدن-اسهال گرفتن

 

از کفر ابلیس مشهورتر(گاو پیشانی‌سفید، نزد همه معروف)

چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن
پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

آن سفر-آن بار-آن دفعه

خورش خوری-ظرفی که در آن خورش می ریزند

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن
تو گود-ظرف عمیق برای آش و سوپ و جز آن ها
 

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند
چشم دریده-خیره-درآمده

بی جا-نامناسب-بی مورد

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

با هم خواندن-تطبیق کردن-هماهنگ بودن

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

پر آب و تاب-به تفصیل-با اوصاف بسیار

حُقه-زرنگ و ناقلا

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه
دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

 
آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی
خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

زیر جامه-زیر شلواری

رمباندن-خراب کردن

 
دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

آخش درآمدن(از درد نالیدن)
به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

 

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست
باجی-خواهر-زن ناشناس

 
جامغولک-حقه-حیله

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

خط افتادن-خراش افتادن

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

 
پاتال-سالخورده-پیر

اشتر گربه-چیزهای نامتناسب با هم

 

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

به خنس و پنس افتادن-به وضع بد مالی دچار شدن

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس
زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید
 

ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

 

زبیل-آشغال-زباله

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)
جگر خون کردن-رنج بسیار دادن
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

 

پیگرد-پی گیری-تعقیب

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

 

بلا به دور-بلاها دور باد

حق گرفتن-نگا. حق بردن

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

درگیری-گرفتاری-نزاع-جنگ

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

خصوصی-مقابل عمومی

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

چغندر پخته-لبو

خردمرد کردن-ریزه ریزه کردن

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

زیر پوش-جامه ی زیرین
چروک انداختن-چین انداختن

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

دولاب-گنجه-کمد-قفسه

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

 

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

آواز کوچه‌باغی-آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است
حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

تپل-چاق-گوشت آلود

 

چِخی-سگ
زیر دندان کسی مزه کردن-از چیزی خوش آمدن-خواهان تکرار چیزی بودن

زیر آبی-زیرآبکی

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی
بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس
خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح
باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند
چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

حال آوردن جگر-بریدن صفرای جگر با چیزهای ترش مزه

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن