مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه قسمت 346

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

 

چاچول-حقه باز-شارلاتان

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

چس خوری-خست-بخل

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

 

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

از دست دادن(گم کردن)

 
به پول رساندن-فروختن

رمباندن-خراب کردن

دوم از آن-در ثانی-دوم آن که

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا
پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است
دعوت حق را لبیک گفتن-مردن
بد شیر-متقلب-بد جنس

 
پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

جسته گریخته-گاه گاه-اتفاقی

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

اجل معلق-مرگ ناگهانی

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

جاهل پسند-چیزی که جوان
بابت-مورد-زمینه-موضوع

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته

تک پران-زن نانجیب

راست رو-رو به رو-مقابل

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

چل مرد-مرد کوتاه قد

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

ار زبان کسی-از قول کسی
آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

 
حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند
حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار
آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

 

از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است

 

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی
بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن
 

 

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد
زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

از سرما چاقو دسته کردن(به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن)

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

دک کردن-از سر وا کردن

خر و پف-نگا. خرناس
خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

کسی را اذیت و آزار کردن

آب و خاک-میهن-دیار

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

تک پران-زن نانجیب

بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود
از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

آخش درآمدن-از درد نالیدن

حظ کردن-لذت بردن

پیمانی-استخدام غیر رسمی

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن
دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

تمام و کمال-کامل-به تمامی

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

چراغ زنبوری-نگا. چراغ توری
ریختن روی دایره-روی داریه ریختن
 

 

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

دخیل-پناه برده-توسل جسته به

پاشنه ترکیده-بی سر و پا-آدم پست

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

بد اخم-عبوس و ترشرو

 

 
تته پته-لکنت زبان

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

دبنگ-احمق-کودن

خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

 

حلال زاده-پاک و نجیب

در چاه افتادن-فریب خوردن

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

دُنگی-دانگی

راسته چینی-چیدن ساده و آسان

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)
خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

پهن شدن آفتاب-روز شدن

 
حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن
اهل نشست(تارک دنیا، گوشه‌نشین)
حساب کردن-پرداختن خرج
دقه-دقیقه

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن
 

دو به هم زن-دو به هم انداز

جوز علی-نامی با تحقیر برای صدا زدن کسی
پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن

تپه ماهور-زمین ناهموار

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

 

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

 

زنیکه-زنکه

چار طاق-به طور کامل
دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد
پا شدن-از جا برخاستن

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

حمله گرفتن-غش کردن

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده

دست اندر کار-دارای سهمی در انجام کاری-مشغول به کار

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

دال-خمیده-کج
دیر کرد-تاخیر-تعویق

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

آب دندان خوردن-حسرت خوردن

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

 

از سر نو-دوباره

اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

خرخاری-همدیگر را خاراندن
روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

خارشک-مردم آزار-سادیست

خم شدن-دولا شدن

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند
پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

ژرسه-نوعی پارچه ی نازک-نیم تنه ی بافته از نخ

پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

زیر جامه-زیر شلواری

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)
پیش کنار-بیضه-خایه

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

الانه-همین حالا-هم اکنون
با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)
حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

 

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

برات شدن به دل کسی-گواهی درونی پیدا کردن-گواهی دادن دل
به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

در آش رشته گوشت دیدن-چیزی غیرمنتظره و دور از انتظار دیدن

باب-مرسوم-معمول

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

داش-لوطی-مشدی

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن
 

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن
از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

آی زکی-در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود

پاشیر-گودال پای شیر آب

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی
از زورِ-از شدت-از بسیاری

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

بی اشتها-بی میل به غذا

چپری آمدن-زود آمدن

 
چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

تور کردن-زن یا دختری را به دام انداختن

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن
خودی-آشنا

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)

 

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

روغنی-آلوده به روغن
 

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود

 

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

داد و هوار-داد و فریاد

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند

دال به دال-پشت سر هم

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

 

انگشت کردن-انگشت رساندن

چُس افاده-افاده ی بی جا

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

دست چین-گزیده-منتخب
راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن
آلکلی-معتاد به الکل

 
دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن

بَزک-آرایش-چسان فسان

 

 

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

خارج از مرکز-مزایایی که به کارمندان خارج از پایتخت داده می شود

پوشک-کهنه ی بچه

دایی قزی-دختر دایی

از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

چهار چوب-محدوده-قاب

بردن سر کسی-با سر و صدا کسی را گیج و خسته کردن

 

خدا رسانده-مفت و مجانی به دست آمده

 
زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود
چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)
ازرق-چشم زاغ

 

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده
آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار

زدن به سر کسی-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

 

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

چانه لغ-نگا. چانه شل

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

دهن بسته-حیوان

 

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

خرج راه-هزینه ی سفر

حاضر به یراق-حاضر و آماده

اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند
زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

 

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

چار دیواری-خانه

آیۀ یاس خواندن(هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن)

آشغالی(سپور)

بند آمدن-متوقف شدن

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

حیوانکی-کلمه ای در مقام تاسف خوردن به حال کسی

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن
دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

چل مرد-مرد کوتاه قد

 
خبره-ماهر-استاد
حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

انگشت به دهان نهادن-متحیر ماندن

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

چروکیدن-چین دار شدن
زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی